Poniżej przedstawiono odpowiedzi na kilka kluczowych pytań związanych z blogowaniem.

Czy blog to prasa internetowa?

Blog może być prasą internetową, ale tylko wtedy kiedy spełniona jest poniższa definicja prasy.

Prasa oznacza publikacje periodyczne, które nie tworzą zamkniętej, jednorodnej całości, ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku, opatrzone stałym tytułem albo nazwą, numerem bieżącym i datą, a w szczególności: dzienniki i czasopisma, serwisy agencyjne, stałe przekazy teleksowe, biuletyny, programy radiowe i telewizyjne oraz kroniki filmowe; prasą są także wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu technicznego środki masowego przekazywania, w tym także rozgłośnie oraz tele i radiowęzły zakładowe, upowszechniające publikacje periodyczne za pomocą druku, wizji, fonii lub innej techniki rozpowszechniania; prasa obejmuje również zespoły ludzi i poszczególne osoby zajmujące się działalnością dziennikarską.

Podstawa prawna: art. 7 ust. 2 pkt 1 Prawa prasowego (1984 r.)

Czy prowadzenie bloga wymaga rejestracji?

Zazwyczaj rejestracja nie jest wymagana, jednak nie jest to wykluczone w każdym przypadku. Przykładowo jeżeli blog spełnia definicję prasy, to musi zostać zarejestrowany w sądzie tak samo jak rejestrowana jest działalność prasowa.

Podstawa prawna: art. 20-21 Prawa prasowego (1984 r.)

Czy vlog to telewizja?

Nie jest to wykluczone, ale taki vlog musiałby spełniać definicję audiowizualnej usługi medialnej na żądanie. Audiowizualną usługą medialną na żądanie jest usługa medialna świadczona w ramach prowadzonej w tym zakresie działalności gospodarczej, polegająca na publicznym udostępnianiu audycji audiowizualnych na podstawie katalogu ustalonego przez podmiot dostarczający usługę.

Podstawa prawna: art. 4 pkt 6a ustawy o radiofonii i telewizji (1992 r.)

Usługą medialną jest z kolei usługa w postaci programu albo audiowizualnej usługi medialnej na żądanie, za którą odpowiedzialność redakcyjną ponosi jej dostawca i której podstawowym celem jest dostarczanie poprzez sieci telekomunikacyjne ogółowi odbiorców audycji, w celach informacyjnych, rozrywkowych lub edukacyjnych; usługą medialną jest także przekaz handlowy.

Podstawa prawna: art. 4 pkt 1 ustawy o radiofonii i telewizji (1992 r.)

Natomiast  audycją jest ciąg ruchomych obrazów z dźwiękiem lub bez niego (audycja audiowizualna) albo ciąg dźwięków (audycja radiowa), stanowiący, ze względu na treść, formę, przeznaczenie lub autorstwo, odrębną całość w stworzonym przez dostawcę usługi medialnej programie lub katalogu audycji publicznie udostępnianych w ramach audiowizualnej usługi medialnej na żądanie.

Podstawa prawna: art. 4 pkt 2 ustawy o radiofonii i telewizji (1992 r.)

Czy prowadząc bloga lub vloga można korzystać z cudzej twórczości?

Korzystanie z cudzej twórczości ma ściśle określone granice. Samo zamieszczenie nazwiska oraz linka, skąd wzięto utwór nie usprawiedliwia korzystania z cudzego utworu, lecz musi istnieć konkretny przepis ustawy upoważniający do korzystania z cudzego utworu. Poniżej przedstawiono kilka wybranych dozwolonych przypadków korzystania z cudzej twórczości (czasami, o ile to wprost wskazano, korzystanie takie wymaga zapłaty na rzecz twórcy). Korzystając z cudzej twórczości należy koniecznie wymienić imię i nazwisko twórcy (o ile jest możliwe do ustalenia) oraz źródło, z którego utwór zostać zaczerpnięty (może być to być odwołanie do książki, ale też link do materiału internetowego). Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości. Jak na wstępie wskazano, zamieszczenie nazwiska oraz źródła nie usprawiedliwia korzystania z cudzego utworu – wskazanie nazwiska i linka jest jedynie warunkiem skorzystania z poniższych regulacji. Korzystanie z cudzej twórczości w poniższym zakresie nie może jednak służyć rozpowszechnianiu nielegalnie zamieszczonych w Internecie utworów. Nie może również naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy.

Podstawa prawna: art. 34-35 ustawy  o prawie autorskim i prawach pokrewnych (1994 r.)

Sytuacje, w których można korzystać z cudzej twórczości potocznie określa się mianem:

• prawa cytatu,
• prawa przedruku,
• sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,
• prawa panoramy,
• reklamy wystawy publicznej lub publicznej sprzedaży,
• prezentacji lub naprawy sprzętu.

Każda z tych sytuacji jest ściśle określona przez przepisy prawa.

Co to jest prawo cytatu?

Prawo cytatu to możliwość nieodpłatnego przytaczania urywków cudzych utworów lub drobnych utworów w całości. Utworami tymi nie musi być dzieło tekstowe, lecz może to być także zdjęcie, animacja lub filmik. Korzystanie z prawa cytatu wymaga spełnienia szeregu wymagań:

• po pierwsze, cytować można tylko w ramach swoich utworów, czyli cytujący musi stworzyć swój utwór,
• po drugie, cytować można tylko urywki cudzych utworów lub drobne utwory w całości,
• po trzecie, cytowanie musi służyć wskazanemu w ustawie celowi, tj. cytować można tylko w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości (np. przy tworzeniu satyry).

Szczególnie traktowane są przy tym cele dydaktyczne i naukowe – wprawdzie w takich celach wolno zamieszczać cudze drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach, wypisach i antologiach, to jednak wtedy twórcy takiego utworu przysługuje prawo do wynagrodzenia.

W każdym przypadku powoływania się na prawo cytatu cudzy utwór nie może być jedynie ozdobnikiem, lecz rzeczywiście musi realizować jeden z powyżej wskazanych celów.

Podstawa prawna: art. 29 ust. 1-3 ustawy  o prawie autorskim i prawach pokrewnych (1994 r.)

Kiedy można zastosować prawo przedruku?

Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji:

1. już rozpowszechnione: sprawozdania o aktualnych wydarzeniach, aktualne artykuły na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, chyba że zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione, a także aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie,
2. krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów, o których mowa powyżej; 3) przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych;
3. mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach; nie upoważnia to jednak do publikacji zbiorów mów jednej osoby;
4. krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.

Uwaga! Za korzystanie z aktualnych artykułów na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, a także aktualnych wypowiedzi i fotografii reporterskich, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Rozpowszechnianie utworów w ramach prawa przedruku dozwolone jest zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu. Regulacje te stosuje się odpowiednio do publicznego udostępniania utworów w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, z tym że jeżeli wypłata wynagrodzenia, o którym mowa powyżej, nie nastąpiła na podstawie umowy z uprawnionym, wynagrodzenie jest wypłacane za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.

Podstawa prawna: art. 25 ust. 1-4 ustawy  o prawie autorskim i prawach pokrewnych (1994 r.)

Jakie są warunki korzystania z cudzej twórczości w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach?

Nieodpłatnie w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach wolno przytaczać cudze utwory, o ile spełnione są jednocześnie dwa warunki:

• przytaczane utwory były udostępniane podczas tych wydarzeń,
• a nadto przytaczanie to musi mieścić się w granicach uzasadnionych celem informacji.

Podstawa prawna: art. 26 ustawy  o prawie autorskim i prawach pokrewnych (1994 r.)

Kiedy można powołać się na prawo panoramy?

Wolno nieodpłatnie rozpowszechniać w ramach prawa panoramy dwa rodzaje utworów.

W przypadku utworów wystawionych na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach (czyli utworów prezentowanych „na dworze” i „na polu”), wolno je nieodpłatnie rozpowszechniać, jednak nie do tego samego użytku.

Natomiast utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, wolno nieodpłatnie rozpowszechniać pod dwoma warunkami:

• rozpowszechnianie jest możliwe tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji,
• taki rozpowszechnienia musi być uzasadnione wyłącznie celem informacyjnym.

Podstawa prawna: art. 33 pkt 1-2 ustawy  o prawie autorskim i prawach pokrewnych (1994 r.)

Kiedy cudza twórczość przy reklamie wystawy publicznej lub publicznej sprzedaży, a także prezentacji lub naprawy sprzętu?

W celu reklamy wystawy publicznej lub publicznej sprzedaży utworów wolno korzystać z egzemplarzy cudzych utworów pod trzema warunkami:

• egzemplarze tych utworów musiały być już wcześniej rozpowszechnione,
• rozpowszechnienie jest możliwe tylko w zakresie uzasadnionym promocją wystawy lub sprzedaży,
• wyłączona jest możliwość innego handlowego wykorzystania.

Podstawa prawna: art. 33(3) ustawy  o prawie autorskim i prawach pokrewnych (1994 r.)

Wolno korzystać z utworów w związku z prezentacją lub naprawą sprzętu.

Podstawa prawna: art. 33(4) ustawy  o prawie autorskim i prawach pokrewnych (1994 r.)

Czy prowadzący bloga lub vloga odpowiada za wpisy użytkowników w ramach komentarzy?

Taka odpowiedzialność nie jest wykluczona. W każdym jednak przypadku nie ponosi odpowiedzialności za przechowywane dane ten, kto udostępniając zasoby systemu teleinformatycznego w celu przechowywania danych przez usługobiorcę nie wie o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności, a w razie otrzymania urzędowego zawiadomienia lub uzyskania wiarygodnej wiadomości o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności niezwłocznie uniemożliwi dostęp do tych danych.

Podstawa prawna: art. 14 ust. 1 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną (2002 r.)

UWAGA!!! Przywoływane przepisy dotyczące prawa autorskiego niedługo nie będą już aktualne. Poniżej do pobrania bezpłatny raport  prawny o zmianach legislacyjnych w tym przedmiocie.

Problematyka prawnych aspektów blogosfery poruszona została w dwóch książkach autorstwa adwokata dr Łukasza Goździaszka (dostępne w księgarniach):

„Prawo blogosfery”

(monografia, wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2014)

„Cywilnoprawne granice swobody wypowiedzi w Internecie”

(monografia, wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2015)